Als je het monumentale pand van het ROC College Centrum (Amsterdam) inloopt, zou je niet verwachten dat hier vandaag bomen geplant gaan worden. Het ROC is gevestigd op de Da Costastraat, midden in de drukke hoofdstad – stadser kan het bijna niet. Toch is de binnenplaats verrassend groot.

Zo’n 20 tot 25 jongeren staan aandachtig te luisteren naar de plantinstructie van een van de medewerkers van Donker Groep, het bedrijf dat de aanplant van bomen en struiken begeleidt. Daarna ‘opent’ schooldirecteur het schoolterrein symbolisch door een naambordje te onthullen. Het regent hard, maar dat mag de pret niet drukken. De scheppen worden vastgepakt, de mouwen opgestroopt en de zakken potgrond opengemaakt. Vandaag zitten de ROC-studenten even niet achter een scherm – vandaag staan ze met de poten in de klei.

Gebrek aan tijd of geld

“Het ROC in Amsterdam is een van de drie scholen die mee hebben gedaan aan onze pilot”, vertelt projectleider Joly Bogers van Trees for All onder een afdakje op het schoolterrein. Ook het ROC Tilburg en het Alfa-college in Groningen deden mee. “Het afgelopen jaar hebben we veel waardevolle input opgehaald.” In september 2024 beginnen maximaal tien nieuwe scholen met het programma, dat zo’n drie tot zes maanden duurt.

Het doel van Schools for Trees: mbo-studenten meer betrekken bij het onderwerp klimaatverandering. En ze bewustmaken van het belang van bomen voor ons klimaat en onze leefomgeving. Zo nemen bomen CO2 op, zorgen ze voor meer biodiversiteit, een schonere lucht, een gezondere bodem en schaduw. “Het thema duurzaamheid wordt steeds belangrijker voor scholen”, weet Joly uit ervaring. “Maar ze zijn nog wel zoekend. Vergroeningsplannen blijven vaak liggen, omdat docenten het heel druk hebben of vanwege een gebrek aan financiën.”

Alle kosten gedekt

Voor hen kan Trees for Schools uitkomst bieden. Deelname aan het project kost scholen namelijk helemaal niets. Met behulp van meerdere fondsen, en een deel van een schenking van de Nationale Postcodeloterij van een miljoen euro, kan Trees for All alle kosten dekken. Bijvoorbeeld voor het lesmateriaal, de aanplant van het groen en de betrokken experts. “We willen de scholen zoveel mogelijk ontzorgen, zowel financieel als inhoudelijk”, vertelt Joly. “We vragen alleen tijd en enthousiasme. Je kunt het dus echt zien als een cadeautje voor je school.”

De tien klimaatlessen worden verzorgd door de Jonge Klimaatbeweging, een organisatie die jongeren vertegenwoordigt in het klimaatdebat. Trees for All werkt al langer met hen samen. “De Jonge Klimaatbeweging wilde de stem van het mbo ook graag meer laten horen. Universitaire en hbo-studenten sluiten zich vaker aan bij jongerenorganisaties, mbo’ers zijn nog ondervertegenwoordigd in het klimaatdebat.”

Belevingsbos met bankjes

Trees for Schools sluit goed aan op het mbo, volgens Joly, omdat het de theorie meteen verbindt aan de praktijk. “Na de klimaatlessen kunnen geïnteresseerde studenten zich aanmelden voor het projectteam. Onder begeleiding van landschapsarchitect Marieke de Keizer, met wie we ook al samenwerkten, maken ze een plan voor hun eigen schoolterrein. Tijdens een workshop delen ze hun wensen en gaan ze aan de slag met een ontwerp. Marieke maakt dat vervolgens af, waarna studenten nog feedback kunnen geven.”

Aanvankelijk zag Joly studenten nog een beetje sceptisch achteroverleunen. Maar gedurende de workshop werden ze steeds enthousiaster. “Ze kwamen met hele creatieve en praktische ideeën. Zoals een belevingsbos met bankjes gemaakt van hergebruikte stoeptegels. Daar kunnen ze in de pauze lekker lunchen, kletsen of lezen onder de appelbomen. Meer groen doet ook echt iets met het welzijn van studenten.”

Van grond tot mond

Ondertussen verandert het schoolterrein in Amsterdam steeds meer in een modderpoel. Meerdere studenten dragen witte sneakers – ondanks de tip van Trees for All vooraf om oude schoenen (of laarzen) aan te trekken. “Deze schoenen mogen wel vies worden hoor”, lacht een van de studentes, die zelfs haar eigen werkhandschoentjes heeft meegenomen. “Ik gooi ze straks gewoon in de was.”

Naast bomen en struiken planten de horecastudenten vandaag ook veel eetbare kruiden, zoals tijm en rozemarijn. Die kunnen ze ook weer gebruiken in hun schoolkeuken – waar het menu overwegend plantaardig is. Zwaar lijken de studenten het bomen planten niet te vinden. “Het gaat best snel”, is het oordeel van een van de studentes.

Gemiddeld een 8,1

Vooraf was het nog wel een uitdaging om genoeg mbo’ers te werven die vrijwillig willen meedoen aan het programma, vertelt Joly. “Ze hebben het al zo druk met lessen en stages.” Sommige scholen kiezen er daarom voor om het project te incorporeren in een vak als burgerschap. Dan krijgen studenten ook studiepunten voor deelname. 

De pilot is inmiddels geëvalueerd. Joly en haar collega’s zijn druk bezig het programma verder te optimaliseren. De conclusie tot nu toe? “In de basis sluit het goed aan bij wat scholen willen. Gemiddeld geven de studenten het programma een 8,1. Best hoog, vind ik.” Toen de pilot al gestart was, is Universiteit Utrecht ook nog aangehaakt om de effectiviteit van het programma te meten. “De resultaten moeten nog bekend worden, maar het is superwaardevol dat we Trees for Schools straks kunnen onderbouwen met wetenschappelijk onderzoek.”

Joly vindt het leuk om te zien dat het project ook als vliegwiel fungeert op de mbo-scholen. “Het Alfa-college in Groningen heeft onlangs ook nog een grote moestuin aangelegd. En in Tilburg willen ze samen met de gemeente meer groen gaan planten rond de school.”

Verbeterpunten

Uit de pilot kwam een aantal verbeterpunten naar voren. Zo is de duur van de klimaatlessen nog een punt van aandacht. Anderhalf uur is best lang. Vooral als je veel informatie en opdrachten krijgt. Na een uur nam de aandachtspanne van studenten wel af, zag Joly. “Daarom willen we sneller tot de kern komen.”

Daarnaast wordt nog bekeken of de jonge gastdocenten – die de lessen nu op vrijwillige basis geven – toch een kleine vergoeding kunnen krijgen. “We vragen namelijk best wat van ze. Ze moeten een training volgen om gastdocent te worden, naar de scholen reizen, lesgeven. En dat terwijl ze zelf ook nog student zijn, en in die tijd ook betaald hadden kunnen werken.”

Het liefst zou Joly de pool van gastdocenten nog wat uitbreiden. Zodat er altijd een back-up is, mocht iemand ziek zijn. “Hopelijk kunnen we een beetje lokaal werven, in de buurt van de deelnemende scholen. Dat scheelt weer reisbewegingen. En we zoeken nog gastdocenten die zelf ook mbo doen.”

Toekomstplannen

Joly hoopt Trees for Schools ieder jaar verder uit te rollen, door nog meer partners te vinden, fondsen te werven en scholen mee te krijgen. “Het liefst willen we natuurlijk ieder schoolterrein vergroenen”, lacht ze. “Er zijn zoveel versteende schoolterreinen. Ook in het hbo, wo en basisonderwijs is nog veel te winnen.”

Scholen die in september mee willen doen aan Trees for Schools, kunnen zich nog aanmelden, tipt de projectleider. Op de website van Trees for All vind je de voorwaarden en kun je je aanmelden. En voor je het weet is je schoolplein straks ook een oase van groen. Net als het ROC van Amsterdam over een paar maanden, als de bomen tot bloei gekomen zijn.

Door: Nationale Onderwijsgids / Bente Schreurs
Afbeelding: Trees for All