De ontwikkelingen van de ChatGPT zijn razendsnel gegaan. In november werd het taalmodel gelanceerd. “In december deden we er nog een beetje lacherig over”, herinnert Van Boheemen zich. “We maakten er sinterklaasgedichten mee.” Maar nu, een half jaar later, is de technologie op basis van artificial intelligence ingeburgerd op de Hogeschool Rotterdam. Ruim duizend medewerkers volgden een bijeenkomst of cursus over hoe ze de chatrobot kunnen gebruiken voor hun lessen.

De reacties op ChatGPT zijn wisselend, ziet Van Boheemen. Een deel van de docenten is nieuwsgierig naar de functies en benieuwd hoe het de lessen kan verbeteren. Een ander deel vindt het ook spannend. “Ze vragen zich af: ‘O jee, ondermijnt dit niet mijn lessen of toetsen?’.” Die angst is niet onterecht, want de chatbot kan (een deel van) het werk van de studenten doen. Is de opdracht bijvoorbeeld: schrijf een opinie. Dan kan ChatGPT dat heel goed uitwerken in de plaats van de student. “Wil je dat als docent toetsen, dan kun je dat voortaan beter mondeling doen of ter plekke laten uitwerken.”

Toetsen

Een verslag uitwerken van een werkbezoek is dan weer lastiger voor het taalmodel. “Maar ChatGPT kan dan wel helpen om het goed onder woorden te brengen.” Van Boheemen en zijn collega’s adviseren docenten in elk geval voorafgaand met de studenten te bespreken of ze wel of geen gebruik mogen maken van de chatbot. “Dat mag bijvoorbeeld als je als docent wel nog de kennis en kunde van de studenten kunt toetsen.”

De impact van ChatGPT is veel groter dan alleen op de lessen op de Hogeschool. Ook de beroepen en vakken waarvoor studenten worden opgeleid zullen veranderen. Accountancy, finance, grafische beroepen, marketing, social work, legal, het zijn allemaal beroepen die beïnvloed zullen worden door ChatGPT, zegt Van Boheemen. “Daar moeten we onze leerlingen op voorbereiden.”

Testament

Bij social work kun je het bijvoorbeeld gebruiken om teksten van de overheid begrijpelijker te maken, of om mensen die niet goed kunnen lezen en schrijven helpen om hun gedachten of een klacht op papier te zetten. Bij accountancy en finance kan artificial intelligence gebruikt worden om jaarrekeningen te controleren en bij legal om bijvoorbeeld standaard teksten voor een testament of trouwacte te genereren of controleren.
Van Boheemen volgt al drie jaar de ontwikkelingen rondom taalmodellen. “Maar we waren verrast door hoe goed ChatGPT werkt.” Wat het bijzonder maakt is de dialoogfunctie. “Dat is nieuw. Op vragen komen antwoorden die aannemelijk overkomen.” Juist door die dialoogfunctie is het voor veel mensen toegankelijk en makkelijk toepasbaar.

ChatGPT werkt simpel gezegd als volgt. De robot voorspelt, met behulp van artificial intelligence, het volgende woord in een tekst. Elk gegenereerd woord gaat weer terug naar het systeem en helpt ook weer mee om het woord daarop te voorspellen. Het controleert niet of de output ook klopt. “Maar dat kun je wel als commando meegeven”, zegt Van Boheemen. Dat maakt het heel belangrijk om duidelijke instructies te geven -prompting genoemd. “Hoe specifieker die zijn, hoe beter het resultaat”, zegt Van Boheemen.

Leraar vervangen

Vorige maand hield de Hogeschool een seminar over AI in het onderwijs. Een van de workshops ging over de vraag of ChatGPT de docent uiteindelijk kan vervangen. "Je hoopt dat het systeem dan uitleg geeft, logische voorbeelden genereert en controleert of leerlingen het begrepen hebben.” Of dat ook gebeurt, hangt af van de instructies. “We vroegen ChatGPT zich voor te stellen en vervolgens een ethisch dilemma te bedenken, logisch te redeneren en een rollenspel met de studenten uit te voeren.”

Dat lukte, maar die duidelijke instructies formuleren blijft tijdsintensief en mensenwerk. “Het systeem is nog niet volwassen genoeg om de lessen over te nemen.” Daarom verwacht Van Boheemen dat ChatGPT vooral gebruikt wordt om docenten te ondersteunen. “Als een co-pilot”, zegt hij. Bijvoorbeeld voor het maken van samenvattingen, het opstellen van multiplechoice vragen, leerplannen en het nakijken van toetsen. “Maar je moet de output wel blijven controleren.” Het is nog niet bekend of dat docenten ook veel tijdswinst op kan leveren. “We moeten er daarom voor waken dat het gebruikt wordt om docenten weg te bezuinigen of grotere klassen te creëren”, waarschuwt hij.

Ethische filter

En de chatbot kent nog andere nadelen. Het taalmodel is gemaakt door OpenAI, een bedrijf uit de Verenigde Staten. “Daardoor worden vooral bronnen gebruikt uit de VS en Europa”, zegt Van Boheemen. “Dat betekent dat je een gekleurd beeld krijgt voorgeschoteld. Daar moet je als gebruiker bewust van zijn.” Een voorbeeld daarvan zijn de ethische filters. Daardoor wordt er soms geen tekst gemaakt over minderheden of historische gebeurtenissen. Je kunt daar over discussiëren of dat terecht is.” Besef dat die filters er zijn en blijf zelf nadenken, adviseert hij.

ChatGPT is momenteel verreweg het populairste taalmodel. Daardoor ontstaat het gevaar dat we er té afhankelijk van worden, zegt Van Boheemen. “Zo ontstaat een monopolypositie en krijgen we problemen als de eigenaar opeens geld gaat vragen voor het gebruik.” Kijk daarom ook naar andere modellen zoals KoalaChat, Vicuna of Bloom.

Aan de andere kant is het ook risicovol als je het taalmodel negeert. “Dat je de boot mist en daardoor niet meer interessant bent voor het werkveld.”

Onderzoek

Hoeveel van de 3.000 docenten inmiddels gebruik maken van Chat GPT in hun lessen is niet bekend. Wel onderzoekt de Hogeschool momenteel hoeveel studenten dat doen. “Ik verwacht dat dat ongeveer de helft is.” Zelf vindt Van Boheemen het verslavend. Even een tekstje schrijven, een samenvatting maken of zoals laatst een opinie voor het interne magazine. “Ik voerde mijn mening over ‘existentiële gevaren van AI’ in, vroeg om een concreet voorbeeld, een sterke slotzin in en een stuk van 350 woorden. En hoppa, klaar.”

Al was hij nog wel tijd kwijt met redigeren. "Sommige zinnen liepen niet helemaal lekker of waren duidelijk vertaald vanuit het Engels, maar de rode draad was goed.”

ChatGPT op Hogeschool Rotterdam

Sinds de lancering van ChatGPT in november vorig jaar, volgden ruim duizend medewerkers op Hogeschool Rotterdam een cursus of bijeenkomst om om te gaan met het taalmodel. Docenten gebruiken de chatbot daardoor niet alleen tijdens hun lessen, maar leren hun studenten om er ook mee om te gaan.
Veel beroepen en vakken zullen veranderen door de komst van ChatGPT, zegt programmamanager AI en ethiek Pieter van Boheemen van de Hogeschool Rotterdam. Ook de meeste studenten maken inmiddels gebruik van de technologie op basis van artificial intelligence. De Hogeschool onderzoekt momenteel hoeveel dat er precies zijn en bij welke opdrachten de studenten er gebruik van maken.  

Vorige maand deed de Hogeschool een proef waarbij een docent vervangen werd door ChatGPT. "Maar het systeem is nog niet volwassen genoeg”, zegt Van Boheemen. Daarom zal het vooral gebruikt worden als ondersteuning tijdens de lessen, verwacht hij.

Door: Nationale Onderwijsgids / Marjolein Kooyman