Van schooltaakjes tot filmpjes op YouTube: jonge kinderen gebruikten dit coronajaar fors meer media dan eerdere jaren. “In het voorjaar besteden jonge kinderen gemiddeld 2,5 uur per dag aan beeldschermmedia”, zegt Aniek Breevoort, projectleider van de Media Ukkie Dagen. “Dat is bijna een uur meer dan vlak voor de crisis.”

 

Het kijken van filmpjes nam toe van gemiddeld 84 naar 114 minuten per dag. En het spelen van online spelletjes van 29 naar 40 minuten. Ook communiceren kinderen meer via een scherm, bijvoorbeeld door te videobellen.

 

Deze cijfers zijn afkomstig uit het Iene Miene Media-flitsonderzoek, dat Netwerk Mediawijsheid vorig jaar deed. Normaal gesproken doet Netwerk Mediawijsheid dit onderzoek één keer per jaar, in samenwerking met hoogleraar mediaopvoeding Peter Nikken. “Maar de cijfers uit februari 2020 waren meteen al achterhaald”, legt Breevoort uit. “Daarom deden we er in april 2020 gelijk een onderzoek achteraan.” 

 

De stijging van het mediagebruik heeft meerdere verklaringen, volgens Breevoort. “Kinderen zijn meer thuis vanwege de coronamaatregelen. Ook ouders moeten meerdere ballen in de lucht houden. Daardoor gebruiken ze media soms als zoethoudertje. Om hun kind even af te leiden terwijl ze zelf werken of huishoudelijke taken doen.” 

 

Een andere verklaring: kinderen van 5 en 6 jaar krijgen meer online opdrachten en taakjes vanuit school. En hebben contact met de klas via Microsoft Teams. Uit het Iene Miene Media- flitsonderzoek blijkt dat kinderen van 0 tot en met 6 gemiddeld 76 minuten per dag bezig zijn met zulke online schoolopdrachten.

 

Het meest recente Iene Miene Media Onderzoek wordt vrijdag 26 maart gepubliceerd, als startschot voor de Media Ukkie Dagen. Al zo’n tien jaar organiseert Netwerk Mediawijsheid deze campagne. Tijdens de Media Ukkie Dagen krijgen ouders en opvoeders antwoorden op vragen over media en opvoeding. Hoe ga ik om met het mediagebruik van mijn baby, dreumes of peuter? Welke apps zijn veilig? En hoe zorg ik voor een goede balans in momenten met en zonder media? 

 

Ook worden er activiteiten georganiseerd voor professionals, werkzaam in bijvoorbeeld de kleuteropvang of het basisonderwijs. Hoe kunnen zij het beste omgaan met media in de klas? Het doel van de campagne: ouders, opvoeders en professionals ondersteunen in de mediaopvoeding van kleine kinderen. 

 

“Als Netwerk Mediawijsheid organiseren wij de activiteiten niet zelf”, vertelt Breevoort. “Dat doen onze partners. Denk aan bibliotheken, basisscholen en mediacoaches. Wij bieden onze partners een podium en faciliteren hun activiteiten.” 

 

Vanwege de coronamaatregelen worden de meeste activiteiten digitaal aangeboden. Waar je aan kunt denken? “Online voorleesmomenten voor peuters, webinars over een veilig media-aanbod voor jonge kinderen of workshops over het omgaan met een telefoon.” 

 

Het thema van de Media Ukkie Dagen is dit jaar “Ik zie, ik zie wat jij niet ziet.” “Dat gaat over het samen gebruiken van media”, legt Breevoort uit. “We willen ouders er bewust van maken dat begeleiding belangrijk is bij jonge kinderen. Het is helemaal niet erg om media soms in te zetten als zoethoudertje. Omdat jij een vergadering hebt, of even wil koken. Dat geeft wat lucht. Maar besef wel: je kinderen steken meer op van media als jij meekijkt.”

 

Waar dat precies aan ligt? “Als ouder kun je je baby, peuter of kleuter uitleggen wat jullie zien. Je kunt duiding geven. En stel dat je kind vragen heeft, kun jij ze beantwoorden. Daar leren kinderen direct iets van.” Bovendien heb je geen zicht op wat je kinderen doen, als je ze alleen laat met een scherm. “Ze klikken heel makkelijk een nieuw filmpje aan. Zo kan het gebeuren dat je kinderen iets zien wat helemaal niet bedoeld is voor hun leeftijd.”

 

Verder staat de campagne dit jaar in het teken van corona. “We kregen het afgelopen jaar veel meer vragen over het mediagebruik van jonge kinderen”, stelt Breevoort. Een veel gestelde vraag: hoe garandeer ik de veiligheid van mijn kind online? En: hoe houd ik de schermtijd van mijn kinderen in de hand? Wat is een goede schermtijd überhaupt? Ook willen ouders bijvoorbeeld weten wat ze kunnen doen als hun kind eindeloos zeurt om tv te kijken. 

 

Breevoort: “Zulke vragen beantwoorden onze partners tijdens de Media Ukkie Dagen. Zelf verzamelen wij ook tips en tools voor mediagebruik van jonge kinderen op onze website. Zoals een lijst met geschikte podcasts voor jonge kinderen. En een overzicht van Kijkwijzer, met alle apparaten, diensten platforms waar je ouderlijk toezicht op kan instellen.

 

Andere tools waar Netwerk Mediawijsheid naar verwijst: voorleesfilmpjes, educatieve quizzen en digitale prentenboeken. Of apps voor speur- en puzzeltochten buiten, zodat je kind niet alleen maar achter een scherm zit. 

 

Voor het Iene Miene Media-onderzoek vragen de onderzoekers ook altijd naar het mediagebruik van ouders zelf. “Dat hebben we tijdens het flitsonderzoek niet gedaan”, vertelt de projectleider van de Media Ukkie Dagen, “maar ik verwacht dat ouders het afgelopen jaar zeker meer media gebruikten. Denk aan films en series op Netflix. En aan beeldbellen, voor werk of met vrienden en familie.”

 

Ook als we corona buiten beschouwing laten, is er de laatste jaren veel veranderd in het mediagebruik van jonge kinderen. “Door de opkomst van smartphones en tablets komen kinderen steeds jonger in aanraking met een scherm. Soms al vanaf vier maanden. Bijvoorbeeld omdat ze bij hun vader of moeder op schoot zitten, terwijl die door Instagram, Facebook of TikTok scrolt. Of omdat de televisie aanstaat.” 

 

Bang dat je baby alles volgt, hoef je niet te zijn. Breevoort: “Pas vanaf een jaar of 2 beginnen kinderen iets van media te begrijpen.” 

 

Verder blijkt uit Iene Miene Media-onderzoeken in eerdere jaren dat kinderen steeds minder voorgelezen worden. “Nog maar zo’n 4 procent van de ouders noemt boeken als favoriete medium van hun kinderen. YouTube scoort met 33 procent een stuk hoger.” In 2012 stonden boeken nog op nummer twee van favoriete media, volgens Breevoort. Toen vroegen de onderzoekers nog niet eens naar YouTube. Laat staan naar een sociaal medium als TikTok.

 

Een stijging van mediagebruik onder jonge kinderen klinkt misschien negatief. Toch kunnen media ook positieve effecten op je kind hebben. Breevoort: “In ons onderzoek vragen we ouders welke effecten ze merken bij hun kind. Veel ouders hebben het idee dat media goed zijn voor de taalvaardigheid van hun kind. Ze lijken zowel Nederlands als Engels sneller te leren.”

 

Maar ouders noemen ook de nodige negatieve effecten van mediagebruik. “Ze zijn bang dat hun kinderen te weinig bewegen. Of dat het schermgebruik slecht is voor hun ogen. Verder vrezen sommige ouders dat hun kinderen filmpjes kijken waarin bijvoorbeeld seks of geweld voorkomt.”

 

Heeft Breevoort nog tips voor ouders die zich zorgen maken om het mediagebruik van hun kinderen? “Spreek samen een dagindeling af. Zet bijvoorbeeld op papier op welke momenten je kind een scherm mag gebruiken. En waarvoor. ’s Ochtends voor school, ’s middags voor een creatieve activiteit en ’s avonds voor filmpjes. Dat schept duidelijkheid.”

 

Ook slim: het beeldscherm gebruiken in combinatie met een activiteit. “Eerst kijk je bijvoorbeeld samen een filmpje over pizza’s bakken. Daarna ga je dat ook echt doen. Zo leert een kind meteen iets van het mediagebruik. En samen media gebruiken is ook nog eens goed voor de band met je kind.”