Cruciale rol voor het onderwijs
Onderwijs is een cruciale factor in Brainport Eindhoven. Samen met Airport Amsterdam en Seaport Rotterdam vormt Brainport een fundament onder de Nederlandse kenniseconomie. High Tech en Design gaan in Eindhoven hand in hand met hoogwaardige maakindustrie en ondernemerschap. Het tot stand brengen van de juiste verbindingen is daarbij essentieel. Verbindingen tussen bedrijven, overheden en onderwijs- en kennisinstellingen; de Triple Helix. Nienke Meijer richt zich niet alleen op het hoger beroepsonderwijs, maar op de hele kolom, van primair onderwijs tot universitair onderwijs. “Voor het onderwijs ligt er een uitdagende opdracht”. Meijer verwijst naar het werk van de Rotterdamse hoogleraar Henk Volberda. “Die stelt, met Scandinavië als lichtend voorbeeld, dat er in Nederland stevig geïnvesteerd moet worden in hoogwaardig onderwijs, in de aandacht voor de medewerker als mens en in het benutten én doorontwikkelen van hun talenten, kennis, en ervaring. Maar het denken over de arbeidsmarkten en hoe we daarvoor op moeten leiden is stevig aan het veranderen”. Meijer onderschrijft Volberda’s stelling dat niet zozeer meer gevraagd wordt om functies op afroep, maar om expertise op afroep.

Kennisnetwerken
“Kennisnetwerken worden dus steeds belangrijker” zegt Meijer. Het WRR rapport Naar een lerende economie uit 2014 was een krachtig signaal om te investeren in kennisproductie en kenniscirculatie, om het vernieuwingsvermogen en de wendbaarheid van mensen en organisaties te vergroten. Misschien is dat voor de student van vandaag de dag wel beter voorstelbaar dan voor het over het algemeen toch wat behoudende onderwijs. Het denken, de openheid en de creativiteit van studenten staan me aan. Het gaat mij erom dat wij ervoor zorgen dat ze die creativiteit houden, dat ze kennisproductief worden en ondernemend durven zijn. Dat we ze gunnen dat ze fouten mogen maken. Voor een school is dat niet zo gemakkelijk. Een school is een conservatieve omgeving, waar tot voor kort vooral het rode potlood regeerde”. Zelf komt Nienke Meijer uit de uitgeverswereld. Ze heeft veel affiniteit met industrie en technologie. Ze was marketeer, directeur van een dagblad en lid van de directie van Wegener groep voordat ze in 2009 onderwijsbestuurder werd.

iFontys jaagt innovatie van binnenuit aan
“Wij moeten zorgen dat het gesprek over onderwijs gaat. Een belangrijk project is iFontys, een innovatienetwerk van Fontys Hogescholen. Alle instituten hebben daarvoor een docent afgevaardigd die een halve dag per week de ruimte heeft om met collega’s van andere instituten het gesprek over onderwijs te voeren en ideeën uit te wisselen . Uit de cross-overs tussen de opleidingen ontstaan de prachtigste initiatieven. Mooi voorbeeld vind ik een oortje dat onze technici hebben ontwikkeld voor docenten in opleiding. Tijdens het verzorgen van hun onderwijs krijgen die coaching on-the-job van hun observatoren. Als managers moeten we die netwerken faciliteren, maar er zelf geen centrale rol in vervullen. We moeten ervoor zorgen dat het eigenaarschap bij de docenten blijft liggen. De ontwikkeling van ons onderwijs komt niet van beleidsnota’s van OCW, die moet van binnenuit komen, van de onderwijsprofessionals”.

Digitale transitie
“Een belangrijke ontwikkeling waar niemand omheen kan is de digitale transitie. De digitale transitie raakt iedereen en alle disciplines. Elk aspect van het dagelijks leven, zoals communicatie, consumeren, de gezondheidszorg, onderwijs, transport, het gaat allemaal gebruik maken van het netwerk en via een exponentieel groeiend aantal apparaten. Denk bijvoorbeeld aan robots aan het bed in de zorg, social media in het onderwijs en drones die onze dijken bewaken. Interactie wordt niet alleen meer aangegaan door mensen, maar ook door machines. Voor welke beroepen we de medewerker van de toekomst opleiden, dat weten we nog niet, maar we denken dat die in ieder geval over innovatievaardigheden moet beschikken. Om voorbereid te zijn op de toekomst moet de werknemer van de toekomst breed georiënteerd zijn op nieuwe technologieën, creativiteit en ondernemerschap”.

Werkplaatsen van studenten, docenten en werkveld
“Op allerlei plaatsen binnen Fontys Hogescholen zien we mooie verbindingen ontstaan, bijvoorbeeld in de zorginnovatiecentra die Fontys opzet. Een zorginnovatiecentrum of ZIC is een afdeling of combinatie van afdelingen (units) van zorginstellingen die samen met Fontys Hogeschool Mens en Gezondheid samenwerkingsafspraken hebben. Het zijn professionele werkplaatsen waar studenten, docenten en verpleegkundigen samenwerken en waar iedereen in een leerwerkstand staat.”

Samenwerking HBO met MBO
“Ook de samenwerking met het mbo is van groot belang. We merken dat er steeds meer van de mbo-afgestudeerden wordt gevraagd. Enerzijds omdat de beroepen op mbo-niveau verdwijnen. Anderzijds blijft er behoefte aan vaklieden die echt iets kunnen maken of beter nog iets kunnen creëren. We helpen mbo-ers op verschillende manieren om op een hoger plan te komen. Dat doen we enerzijds door heel gericht aan de ontwikkeling van associate degree opleidingen te werken en door anderzijds het ontwikkelen van leerlijnen voor een onderzoekende leerweg”.

Practice what you teach
“Als hbo instituut, opleidingen, teams en docenten moeten we zelf ook voortdurend experimenteren. Practice what you teach. Zelf hecht ik er, vanuit mijn positie, ook aan om in verbinding met het onderwijs te zijn. Persoonlijk krijg ik daar enorm veel energie van. Van een student leerde ik een 3D print te maken en een appje te ontwerpen. Dan voel je dat je buiten je comfortzone bent. Innovatie moet van binnenuit komen. Dat kan alleen wanneer ook docenten hun comfortzone verlaten. De randen opzoeken. In Fontys focus 2020 hebben we onze visie op het onderwijs voor de nabije toekomst neergezet”.

Dit artikel is gebaseerd op een interview door Ton Bruining, directeur van KPC Groep en verscheen eerder op blogplatform Leren Verbinden, een initiatief van KPC Groep. Op Leren Verbinden worden regelmatig opinies over educatieve netwerken gedeeld. 

© Nationale Onderwijsgids / KPC Groep