Na een groot conflict over de Regiotram in 2012 ontstond in de gemeenteraad van Groningen een bestuurscrisis. Drie wethouders stapten op, waaronder toenmalig wethouder van Onderwijs, Elly Pastoor (PvdA). In de onderhandelingen voor de tussenformatie wist D66 het onderwijsdossier eruit te slepen. Voor Ton Schroor als wethouder betekende dit dat hij een zware portefeuille erbij kreeg waar hij tot dan toe alleen vanaf de zijlijn als collegelid mee te maken had gehad.

“Het is altijd even kijken of het je ligt, maar als je dan als D66'er in dat dossier duikt dan word je alleen maar enthousiast. Onderwijs is echt iets dat heel goed bij mij past. D66 heeft onderwijs en arbeidsmarkt als nadrukkelijke speerpunten. Het is mijn volle overtuiging dat goed onderwijs en een startkwalificatie de beste kans bieden om niet in armoede te raken en echt iets van het leven te maken. Ook in Groningen zien we dat mensen (langdurig) werkeloos worden of het niet redden. Mijn ideaal is het om de wereld iets beter te maken en dat doe je door de volgende generatie goed op te leiden. We kunnen de voorbereidingen treffen en ideeën lanceren voor een betere wereld, maar degenen die het moeten gaan doen zitten nu nog op school.”

Onderwijspact
“Om de relatie van de gemeente met het onderwijs weer vlot te trekken heb ik meteen gezegd dat ik een kwaliteitsdiscussie wilde aangaan met de verschillende partijen. We hebben samen een agenda opgesteld die bepalend moet worden voor de toekomst van het onderwijs in Groningen. Daarnaast hebben we de verbinding willen leggen van voorschoolse educatie, via het primaire en voortgezet onderwijs door naar het MBO, het HBO en de universiteit. Dat is ook de achterliggende gedachte geweest van het Onderwijspact wat ik met al die partijen heb gesloten.” [in juni 2013, red.]

In het Onderwijspact zijn alle partijen, die met onderwijs in Groningen te maken hebben, symbolisch en praktisch verenigd in het College van Onderwijs. Een denktank die zich buigt over vragen als wat het onderwijs de komende jaren wil bereiken en wat de partners van de gemeente verwachten. “Ik zie het zo,” legt Schroor over zijn initiatief uit,” door in vertrouwen los te laten als gemeente, zie je dat je juist gaat versnellen en kwaliteit terugkrijgt. Dus niet meer sturen van bovenaf en zeggen 'U gaat het zo doen want wij zijn geldschieter'. We worden als gemeente weer gevraagd om alsjeblieft mee toe doen omdat onze inbreng van toegevoegde waarde is. De praktijk laat zien dat mijn filosofie klopt en die kanteling heeft het Onderwijspact teweeggebracht.”

Onderwijsstad van Nederland
Groningen mag zich in het jaar 2014/2015 officieel dé Onderwijsstad van Nederland noemen. Daarmee is een grote ambitie van de stad waargemaakt. “Hier is alles aanwezig. Groningen ademt onderwijs! Van de 198.000 inwoners genieten ruim 100.000 mensen op enige wijze onderwijs. Ongeveer 55.000 daarvan volgen een hogere opleiding. Daarbij hebben we de traditie dat we goed samenwerken. Het Onderwijspact heeft die samenwerking nog verder versterkt en daarmee onze ambitie als onderwijsstad mede verwezenlijkt.” De inspanning van de verschillende partners in het onderwijs in Groningen overtuigde ook toetsingscommissie van de Stichting Nationale Onderwijsweek. Op 10 maart is in Groningen het onderwijsstokje formeel door de stichting aan de wethouder aangeboden.

De stijgende werkloosheid, juist onder hogeropgeleiden, doet hier niet aan af, vindt Schroor. “Elke stad heeft in deze tijden van crisis te maken met oplopende werkeloosheid. Wat mij moed geeft, als wethouder die ook arbeidsmarkt in de portefeuille heeft, zijn de initiatieven die studenten zelf opzetten. Zo heb ik net nog een clubje studenten van de Rijksuniversiteit Groningen op bezoek gehad. Zij hebben een adviesbureau opgericht waar bijna afgestudeerde studenten van verschillende opleidingen hun diensten aanbieden. Ook de Hanzehogeschool heeft een vergelijkbaar project. Daar opende ik pas nog DOE, een marketingbureau waarvoor ze ook een minor hebben gekregen. Studenten bieden hun diensten aan bedrijven aan om op basis van werkervaring een onderneming te kunnen runnen.”

“Deze initiatieven vanuit talenten geven mij hoop. Ze versterken de binding met de stad en met het bedrijfsleven. We zien dan ook dat ruim dertig procent van de hogeropgeleiden na hun studie in Groningen blijft hangen. Grofweg twintig procent daarvan komt oorspronkelijk niet uit deze regio. Er is ons veel aan gelegen om talent in de regio vast te houden.”

Nieuwe impuls voor vensterscholen
Ton Schroor en zijn partij D66 hechten veel waarde aan de vensterscholen in Groningen. Het concept werd in de jaren negentig door toenmalig wethouder onderwijs en partijgenoot Henk Pijlman geïntroduceerd op basis van Deens model. De term 'vensterschool' verwijst naar het doel om door samenwerking van school en maatschappelijke organisaties kinderen een venster te bieden op de samenleving. “De nadruk ligt op een doorlopende leerlijn, dus begeleiding vanaf de wieg door het hele onderwijstraject heen,”  legt Schroor verder uit. “Zodat er zicht is op wat een kind kan, zijn talenten worden herkend en zorg wordt geboden wanneer dat nodig is. Aanvullende zaken zoals culturele voorzieningen, sport en bibliotheek worden bij elkaar gebracht rondom het kind. Als ik dat zo vertel dan begrijpt u dat het concept erg verwant is aan het integrale kindcentrum (IKC) waarvan heel Nederland nu denkt dat zij het hebben uitgevonden. In Groningen doen wij daarom ook niet actief mee aan dit project. Niet omdat we het niets vinden, maar omdat wij het hier al hebben.”

Ook de brede school is afgeleid van de Groningse vensterscholen. “Veel mensen zijn op onze scholen wezen kijken maar er bleek ook een nadeel te kleven aan onze voorsprong. Onze aandacht begon te verslappen. Tegelijk zat de sturing er nog op vanuit de gemeente. Het gevaar is dan dat de onderwijspartners zich niet betrokken voelen en vervreemden van het concept. Dat dreigde te gebeuren in Groningen en dat vind ik ook het risico van de huidige IKC. Het is mijn stellige overtuiging dat het niet de juiste aanpak is om als gemeente alles naar je toe te trekken. Het moet namelijk de verantwoordelijkheid worden van de school. Daaromheen moet alles georganiseerd worden.”

Trots op Groningen als voorbeeld
Tijd voor een nieuwe impuls van het concept. Schroor daagde scholen uit om op eigen initiatief invulling te geven aan de doelstellingen van de vensterschool en die aanpak heeft gewerkt. “We verwachtten vier tot zes aanvragen. Maar uiteindelijk hebben 25 scholen nieuwe plannen ingediend, waarvan we er achttien direct gehonoreerd hebben. Dat is een groot succes! Het predicaat 'vensterschool' moet versterkt weer een kwaliteitskeurmerk worden. Zodat mensen trots zijn als ze dat bordje op de deur kunnen hangen.”

“Vanuit onze coördinatie als stad hadden we de neiging om er een soort Poolse landdag van te maken met soms wel dertig aanvullende partijen. Ja, dan wordt zo'n school natuurlijk helemaal gek.” Nu scholen zelf weer de regie pakken, worden de kerngroepen veel kleiner. De rest, zoals het Centrum Jeugd en Gezin of het BSlim sportprogramma, wordt ingeschakeld op het moment dat het nodig is. “Met achttien gehonoreerde plannen in de tas blijkt dat in betrokkenheid loslaten werkt en dat het concept absoluut springlevend is,” zegt Schroor beslist. “Er was alleen een impuls nodig om de energie eruit te krijgen die er in de kern inzit. Dat is ook het verhaal dat ik graag aan Nederland wil vertellen, mocht ik nog in functie zijn na de verkiezingen. Ik denk erover om samen met de partners uit het Onderwijspact een congres te organiseren om het verhaal van de vensterscholen te delen en kennis uit te wisselen in het kader van de Onderwijsstad van Nederland 2014/2015. Degenen die over de IKC en Brede Scholen nadenken zijn immers ook niet de minsten. In Groningen zijn we wel eens wat te bescheiden, dat geldt ook voor de Groningse onderwijsinstellingen. Dat zit in de aard van het beestje. Ik vind dat we weer trots mogen zijn op wat wij hier aan onderwijs te bieden hebben en wat er in potentie in zit. Groningen ademt onderwijs, dat mag gezien worden in Nederland en daar mogen we trots op zijn.”

© Nationale Onderwijsgids