Aanleiding voor de discussie over smartphones en tablets in de klas is de waarschuwing afgelopen week van hoogleraar oogheelkunde Caroline Klaver aan het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam. Zij wees op de grote gevaren voor de ogen door langdurig gebruik van beeldschermen. Kinderen kijken er veel te vaak en te lang naar, vindt ze. Klaver adviseert om na twintig minuten ‘dichtbijwerk’ twintig seconden iets anders te doen. Daarna kan je weer verder.

Buitenlicht essentieel
Het Oogfonds, dat een financiële bijdrage leverde aan het onderzoek van Klaver, voert campagne om mensen alert te maken op de gezondheid van hun ogen. “Het is heel belangrijk dat je dichtbijwerk afwisselt met veraf kijken”, weet directeur Edith Mulder.

Mulder ziet dat in klassen steeds meer gebruik wordt gemaakt van digitale hulpmiddelen zoals de tablet, maar constateert dat voor de ogen weinig veranderd is vergeleken met de tijd vóór tablets en smartphones. “Voorheen zaten kinderen uren boven hun rekenboekje, dat is ook dichtbijwerk. Wij zeggen dat kinderen zoiets twintig minuten lang kunnen doen, daarna hoeven ze slechts twintig seconden naar iets anders te kijken. Kinderen zouden bovendien minimaal twee uur per dag buiten moeten zijn. Wij vinden het belangrijk te vertellen dat het buitenlicht essentieel is.”

Bij de uitvoering van het pleidooi van Klaver en het Oogfonds komt veel op de schouders terecht van docenten, beseft Mulder. “Maar we moeten deze taak niet alleen bij leerkrachten neerleggen. We richten ons pleidooi ook tot ouders. Zij zouden hun kinderen regelmatig naar buiten en weg van de tablet moeten sturen.”

Bedachtzaam omgaan met techniek
Op dezelfde dag dat Klaver haar waarschuwende woorden uitsprak, publiceerde DUO Onderwijsonderzoek & Advies een onderzoek waaruit blijkt dat smartphones op het voortgezet onderwijs leiden tot slechtere concentratie in de klas. Ook zijn leerlingen vaker moe tijdens lessen omdat ze 's nachts te lang doorgaan op hun mobieltjes, besteden zij minder tijd aan huiswerk en daalt de woordenschat doordat ze continue computertaal gebruiken.

De woorden van Klaver en het onderzoek van DUO zijn een reden om bedachtzaam met techniek in het onderwijs om te gaan, vindt directeur Peter Hulsen van Ouders & Onderwijs. “Het is evenzeer belangrijk om kinderen te laten gymmen, rennen en buitenspelen”, zegt hij.

Duidelijk communiceren
Hulsen denkt dat de beeldschermen niet meer zijn weg te denken uit ons leven en dat ict een grote rol gaat spelen in de toekomstige banen van de huidige scholieren. Daarom is het van belang dat kinderen digitaal vaardig te zijn. “De berichten die onlangs in het nieuws kwamen vind ik zeker geen pleidooi om smartphones en tablets op school uit te bannen. Wel om kinderen te leren er bedachtzaam mee om te gaan.”

Wat Ouders & Onderwijs betreft kiezen scholen hun eigen weg in het gebruik van apparaten, zolang ze maar duidelijk communiceren waar ze voor kiezen. “Dan kunnen ouders op hun beurt een bewuste schoolkeuze maken”, zegt Hulsen.

Hij pleit ervoor dat scholen over dit vraagstuk met de ouders in gesprek gaan, om elkaar proberen te vinden in een gemeenschappelijke aanpak. “In de opvoeding van een kind is het van belang dat scholen en ouders op één lijn zitten als het gaat om het gebruik van smartphones en tablets. Als ouders jonge kinderen thuis onbeperkt op een apparaat laten zitten maar vervolgens willen dat ze op school uit een boekje leren, dan komen de kinderen in het gedrang. Kinderen snappen dan de gedragsregels niet meer en weten niet waar ze aan toe zijn.”

Steve JobsSchool
Bij basisschool De Ark in Heemskerk, een zogenoemde Steve JobsSchool die tablets gebruikt als hulpmiddel in het onderwijs, is de waarschuwing van hoogleraar oogheelkunde Klaver geen reden om de werkwijze aan te passen. “De tablet gebruiken we maar een klein deel van de dag”, reageert directeur Benjamin Pel van De Ark. “Verspreid over de dag is dat niet meer dan een uur, schat ik. Bovendien zijn er geen momenten waarop leerlingen veel langer dan twintig minuten naar de tablet kijken.”

Het is niet zo dat De Ark daarom het onderzoek van Klaver terzijde schuift. “Een stukje bewustwording naar ouders toe is wel iets wat we kunnen oppakken. We kunnen ouders wel oproepen om hun kinderen naar buiten te sturen. Dat is eigenlijk ook wat Klaver oproept.”

© Nationale Onderwijsgids / Frank Molema